Dlaczego kolory na monitorze szerokogamutowym są przesycone?

[Tom01]

Co się dzieje z kolorami na monitorze szerokogamutowym? Dlaczego są za mocno nasycone?
6 czerwca 2011 12:07:48 CEST

Z uwagi na ciągły rozwój techniki monitorowej, polepszają się cały czas parametry monitorów, w tym również przestrzeń barwowa, tzw. gamut. Niestety zmiany w sposobie wyświetlania muszą być związane z uwzględnieniem ich przez oprogramowanie wyświetlające. Inaczej możemy spotkać się z niepożądanymi efektami, jak często spotykane nadmierne nasycenia zdjęć. Winę za taki stan ponosi oprogramowanie i jego konfiguracja, bowiem musi uwzględniać zmienione możliwości monitora. Poniżej prosty eksperyment pozwalający zrozumieć mechanizm powstawania takiego defektu. A od zrozumienia tylko krok do skutecznego zaradzenia sobie z nim.

Warunki wstępne:

1. Monitor musi być szerokogamutowy skalibrowany do gamutu wiekszego niż sRGB. Jeśli będzie miał gamut bliski sRGB różnica będzie tak mała, że mało prawdopodobne że ją zauważymy.
2. W systemie musi być przypięty profil z deklaracją przestrzeni jak w pkt 1. Jesli będzie profil niewłaściwy, a już nie daj Boże sRGB to różnicy też nie zobaczymy. Plus oczywiście w takim wypadku całkowity pierdolnik w systemie zarządzania barwą. Jeśli monitor nie jest kalibrowany, musi mieć przypisany profil dostarczony przez producenta.

Eksperyment:

1. W Photoshopie ustawiamy przestrzeń roboczą na sRGB: Edycja->Ustawienia koloru, z listy RGB wybieramy sRGB_IEC61966.
2. Tworzymy nowy obrazek i wypełniamy go kolorem 100% czerwony lub 100% zielony. Wartość 100% to w ustawieniach próbnika oczywiście 255.
3. W ustawieniach próby koloru Widok->Ustawienie próby wybieramy Monitor RGB, czyli WYŁĄCZAMY zarządzanie barwą w Photoshopie.
4. Klawiszem Control+Y, w Mac Command+Y naprzemian wyłączamy i włączamy CMS. Obserwujemy wyraźną zmianę nasycenia pomimo że kolor miał wartość maksymalną.
5. Przy włączonej lub wyłączonej próbie koloru możemy próbnikiem sprawdzić, że wartość koloru nie zmieniła się. Zmienia się tylko wyświetlanie.

Wnioski:

Monitor szerokogamutowy z zapiętym własnym profilem jest "znany" Photoshopowi który domyślnie swoją przestrzeń roboczą sRGB lokuje wewnątrz szerszej przestrzeni monitora. Włączając Próbę koloru do "Monitor RGB" faktycznie wyłączamy cugle w jakich Photoshop trzymał barwy a te radośnie lądują w miejscu gdzie monitor ma 100% zielonego. A jako, że monitor ma gamut większy niż sRGB kolor 100% zielony staje się "bardziej zielony" niż był. Reasumując, to co nie jest trzymane "za mordę" za pomocą mechanizmu CMS jest wyświetlane w przestrzeń monitora. Częstym nieporozumieniem jest pogląd, jakoby materiał bez profilu był traktowany z automatu jako sRGB. Gdyby tak było, przy zmianie warunków próby nie zmieniałoby się nasycenie bo aby to "traktowanie" realizować, musiałby by stale w tle działać mechanizm konwertujący sRGB do profilu monitora. W Photoshopie CMS jest domyślnie włączony ale wiele aplikacji może być ustawionych inaczej lub zgoła w ogóle nie mają CMS, więc nie ma mowy o traktowaniu zdjęć jako sRGB. W takich przypadkach materiał graficzny będzie wyświetlany zgodnie z specyfiką monitora, czyli na każdym inaczej.

[marcin]

Witam,

Wchodzę, patrzę i idealny temat dla mnie. Szukam odpowiedzi na to co się dziej u mnie z kolorem. OK do rzeczy:

-posiadam skalibrowany monitor NEC SV PA 271 + program Multiprofiler (jak rozumiem do przełączania profili)

Na czym polega problem:

- Włączony profil AdobeRGB, mam zdjęcie w przestrzeni Adobe RGB (dużo mocno nasyconej czerwieni). Włączam PS. Pracuję w przestrzeni Adobe RGB. Chcę sprawdzić jak będzie wyglądało przekonwertowane do przestrzeni sRGB, no to cyk...CTRL+Y (proof ustawiony na sRGB)- zdjęcie bez zmian. No to konwertuję zdjęcie do sRGB.
I teraz to co dla mnie jest ciekawostką nie do zrozumienia przynajmniej obecnie- podczas proofingu w PS nic się nie zmienia adobeRGB/sRGB, natomiast jak w monitorze lub w oprogramowaniu multiprofier zmienię profil na sRGB-kolory są kompletnie wyblakłe, również na zdjęciu do którego pzypisałem profil sRGB (który niczym nie różnił się podczas proofu w PS, podczas gdy monitor ustawiony był na adobeRGB.

Jak ja to rozumiem i gdzie jest błąd-. Ja rozumiem, ze przestrzeń Adobe jest większa w pewnych zakresach od sRGB, tak więc monitor ustawiony na adobeRGB, będzie wyświetlał przestrzeń sRGB oraz dodatkowe kolory tworząc wspólnie gamut adobe. Edytując w AdobeRGB mam "więcej" kolorów do dyspozycji, tym samym może zdarzyć się, iż po konwersji kolory zostaną obcięte w pewnym zakresie, tym samym żeby to sprawdzić robię proof.Dlaczego nic się nie zmienia??? Dopiero gdy w aplikacji multiprofiler/bezpośrednio na monitorze włączą profil sRGB, barwy ulegają jakby desaturacji, w efekcie czego zdjęcie wygląda zupełnie inaczej. Myślałem, że będzie tak, że w momecie gdy (pracując w przestrzeni adobeRGB zrobię proof na srgb i zaakceptuję różnice a następnie przekonwertuję zdjęcie do sRGB to w momencie przełączenia monitora do sRGB zdjęcie będzie wyglądało identycznie jak przy proofie sRGB pracując w AdobeRGB)
GDZIE TKWI MÓJ BŁĄD,

z góry oczywiście dziękuję za wyjaśnienie.

[Tom01]

GDZIE TKWI MÓJ BŁĄD

Proszę pokazać to zdjęcie. Prawdopodobnie błąd tkwi w tym, że zdjęcie może sobie i być z zadeklarowaną przestrzenią AdobeRGB, ale rzeczywiste nasycenia najbardziej nasyconych elementów w zdjęciu nie wykraczają poza sRGB. Aby to sprawdzić proszę włączyć symulację do sRGB i jednocześnie "gamut warning". Jeśli zdjęcie zawiera kolory spoza sRGB będą wyraźnie zaznaczone.

[marcin]

Przy włączonym proofie i opcji gamut warning, część zdjęcia zostaje pokryta szarością, czyli kolory wykraczają poza przestrzeń sRGB (jeżeli dobrze zrozumiałem).
Dlaczego tylko przy proofie (ustawionym na sRGB) nie zmienia się nic na zdjęciu? z drugiej jednak strony gamut warning pokazuje, że faktycznie zmiana powinna być?

Nie wiem również dlaczego przy przełączaniu monitora z jednej przestrzeni do drugiej zdjęcia i cały pulpit totalnie traci nasycenie, czy to prawidłowe? Wiem, że wątek dotyczy mnie bezpośrednio,nie potrafię rozwiązać problemu. Według mojej logiki pracując na adobeRGB i konwertując zdjęcie do sRGB powinienem dostać zdjęcie o kolorystyce powiedzmy 'X' (zapisanej w przestrzeni sRGB) tym samym przełączając monitor na sRGB powinienem otrzymać to samo zdjęcie o tej samej 'charakterystyce X', czyli w skrócie...rozumiem, że zdjęcie w przestrzeni sRGB, powinno wyglądać tak samo na profilu monitora adobeRGB i sRGB. Tak u mnie nie jest. Z góry dzięki za pomoc.

Odkryłem jeszcze parę kwestii: jeżeli w opcjach proof zaznaczę (przy proof na sRGB) "preserve RGB number", lub proof ustawię na opcję "monitor RGB" lub "internet standard(sRGB) to obraz się zmienia i bardziej przypomina ten które generuje monitor po zmianie w multiprofiler lub samym monitorze na sRGB.

[marcin]

Dodatkowa kwestia (pewnie chodzi o to samo), która wiąże się z moim problemem. Wyświetlam zdjęcie zapisane w sRGB a programie Bridge, podczas zmiany prfilu w Multiprofilerze (sgrb/AdobeRGB), zmienia się nasycenie zdjęcie oraz ogólnie kolorystyka (odcień skóry itp). Jak wiemy są to dość zasadnicze kwestie:) Będę wdzięczny za pomoc

[Tom01]

Dlaczego tylko przy proofie (ustawionym na sRGB) nie zmienia się nic na zdjęciu? z drugiej jednak strony gamut warning pokazuje, że faktycznie zmiana powinna być?

Widać nasycenia wykraczające poza sRGB są wykraczające niewiele.

Nie wiem również dlaczego przy przełączaniu monitora z jednej przestrzeni do drugiej zdjęcia i cały pulpit totalnie traci nasycenie, czy to prawidłowe?

Tak.

Wiem, że wątek dotyczy mnie bezpośrednio,nie potrafię rozwiązać problemu. Według mojej logiki pracując na adobeRGB i konwertując zdjęcie do sRGB powinienem dostać zdjęcie o kolorystyce powiedzmy 'X' (zapisanej w przestrzeni sRGB) tym samym przełączając monitor na sRGB powinienem otrzymać to samo zdjęcie o tej samej 'charakterystyce X', czyli w skrócie...rozumiem, że zdjęcie w przestrzeni sRGB, powinno wyglądać tak samo na profilu monitora adobeRGB i sRGB. Tak u mnie nie jest. Z góry dzięki za pomoc.

Odkryłem jeszcze parę kwestii: jeżeli w opcjach proof zaznaczę (przy proof na sRGB) "preserve RGB number", lub proof ustawię na opcję "monitor RGB" lub "internet standard(sRGB) to obraz się zmienia i bardziej przypomina ten które generuje monitor po zmianie w multiprofiler lub samym monitorze na sRGB.

Proszę pamiętać że przełączenie monitora w sRGB i konwersja w PS odbywa się różnymi metodami. Po zmianie gamutu monitora, cała przestrzeń jest "ściśnięta", natomiast konwersje w PS mogą zmieniać kolory inaczej. Zmiana gamutu w podobny sposób to metoda "percepcyjna". Pozostałe będą dawać inne rezultaty.

[marcin]

Szczerze mówiąc mam teraz wrażenie, że posiadanie dobrego monitora nie ma sensu, a mówimy chyba o sprzęcie z wysokiej półki.

Każde ustawienie daje inne kolory, to skąd mam wiedzieć które są prawidłowe. Jakim cudem przeglądając zdjęcie w sRGB otrzymuję DODATKOWE kolory lub nasycenie gdy monitor ustawiony jest w Adobe RGB? W zasadzie zdjęcie jest kompletnie inne...jaki ma to sens?

[Tom01]

Każde ustawienie daje inne kolory, to skąd mam wiedzieć które są prawidłowe. Jakim cudem przeglądając zdjęcie w sRGB otrzymuję DODATKOWE kolory lub nasycenie gdy monitor ustawiony jest w Adobe RGB? W zasadzie zdjęcie jest kompletnie inne...jaki ma to sens?

To nie jest problem monitorów.
Przy poprawnie ustawionym zarządzaniu barwą widzimy precyzyjnie to co mamy widzieć.

[Xanth]

podczas proofingu w PS nic się nie zmienia adobeRGB/sRGB, natomiast jak w monitorze lub w oprogramowaniu multiprofier zmienię profil na sRGB-kolory są kompletnie wyblakłe

Ja bym zaczął od rzeczy pozornie pozornie oczywistej...ale różnie z tym czasem bywa , tzn.:
czy ten efekt występuje po zmianie w Multiprofilerze oraz zamknięciu i ponownym otwarciu PS?
Bo, PS bierze z systemu profil monitora przy starcie i zmiany dokonanej w trakcie pracy "nie zauważy" - czyli przy przełączeniu zmieni się tryb pracy monitora na sRGB, ale profil jest dalej z szerokim gamutem i kolory są wyświetlane nieprawidłowo - jako wyblakłe...

Ja też używam szerokogamutowca z Win7 i przy spójnych ustawieniach CM (tryb pracy monitora i profil) zdjęcie wygląda tak samo w każdej aplikacji wspierającej CM, ba, nawet tak samo jak na starym (skalibrowanym) laptopie o lilipucim gamucie, pod warunkiem że nie zawiera barw wykraczających poza jego gamut .

[marcin]

Każde ustawienie daje inne kolory, to skąd mam wiedzieć które są prawidłowe. Jakim cudem przeglądając zdjęcie w sRGB otrzymuję DODATKOWE kolory lub nasycenie gdy monitor ustawiony jest w Adobe RGB? W zasadzie zdjęcie jest kompletnie inne...jaki ma to sens?

To nie jest problem monitorów.
Przy poprawnie ustawionym zarządzeniu barwą widzimy precyzyjnie to co mamy widzieć.

Co w takim razie jest nie tak, czy mógłbym prosić o sugestię. Monitor był kalibrowany w Krakowie przez Czornyj'a tak, postąpiłem również zgodnie z jego zaleceniami, tak więc myślę, że tu nie powinno być problemu. Kurczę...miało być tak pięknie.

[marcin]

podczas proofingu w PS nic się nie zmienia adobeRGB/sRGB, natomiast jak w monitorze lub w oprogramowaniu multiprofier zmienię profil na sRGB-kolory są kompletnie wyblakłe

Ja bym zaczął od rzeczy pozornie pozornie oczywistej...ale różnie z tym czasem bywa , tzn.:
czy ten efekt występuje po zmianie w Multiprofilerze oraz zamknięciu i ponownym otwarciu PS?
Bo, PS bierze z systemu profil monitora przy starcie i zmiany dokonanej w trakcie pracy "nie zauważy" - czyli przy przełączeniu zmieni się tryb pracy monitora na sRGB, ale profil jest dalej z szerokim gamutem i kolory są wyświetlane nieprawidłowo - jako wyblakłe...

Ja też używam szerokogamutowca z Win7 i przy spójnych ustawieniach CM (tryb pracy monitora i profil) zdjęcie wygląda tak samo w każdej aplikacji wspierającej CM, ba, nawet tak samo jak na starym (skalibrowanym) laptopie o lilipucim gamucie, pod warunkiem że nie zawiera barw wykraczających poza jego gamut .

Tak, próbowałem zamknąć PS i zmienić profil monitora w Multiprofilerze? To samo- uruchamiam bridge lub PS i zdjęcie bardziej sprane z koloru.

Rozumiem, że mój tok myślenia jest OK-zdjęcie w przestrzenie sRGb powinno wyglądać identycznie, zarówno gdy Monitor pracuje w przestrzeni Adobe oraz sRGB, ponieważ nie zawiera barw, które wykraczają poza jego odpowiednie gamuty

[Tom01]

Co w takim razie jest nie tak, czy mógłbym prosić o sugestię.

Proszę mi przesłać to zdjęcie. Pewne, wydawałoby się dziwne zachowania, są często wynikiem specyfiki materiału. Sprawdzę na Pana pliku i powiem jak ma być.

[marcin]

Co w takim razie jest nie tak, czy mógłbym prosić o sugestię.

Proszę mi przesłać to zdjęcie. Pewne, wydawałoby się dziwne zachowania, są często wynikiem specyfiki materiału. Sprawdzę na Pana pliku i powiem jak ma być.

nie mogę dołączyć do wiadomości żadnego pliku.

[Xanth]

Proponuję powtórzyć testy na Atkinsonie (AdobeRGB) stąd:
http://mva.pl/viewtopic.php?f=21&t=6
Wczytać, przekonwertować do sRGB i zapisać kopię (pamiętając oczywiście o osadzeniu profila w pliku).
Wtedy, mając oba pliki - w wersji AdobeRGB i sRGB porównać sobie jak się wyglądają po otwarciu w trybie sRGB i w pełnym gamucie:
w sRGB powinny być identyczne, w pełnym gamucie prawie identyczne - różnicę widać na oko tylko w gradientach koloru na dole - w wersji AdobeRGB powinny być bardziej nasycone.
Czy tak jest?

[marcin]

Proponuję powtórzyć testy na Atkinsonie (AdobeRGB) stąd:
http://mva.pl/viewtopic.php?f=21&t=6
Wczytać, przekonwertować do sRGB i zapisać kopię (pamiętając oczywiście o osadzeniu profila w pliku).
Wtedy, mając oba pliki - w wersji AdobeRGB i sRGB porównać sobie jak się wyglądają po otwarciu w trybie sRGB i w pełnym gamucie:
w sRGB powinny być identyczne, w pełnym gamucie prawie identyczne - różnicę widać na oko tylko w gradientach koloru na dole - w wersji AdobeRGB powinny być bardziej nasycone.
Czy tak jest?

Kompletnie dziwna sprawa. Zrobiłem jak mówiłeś.

Pierwsze sprawa:

Monitor ustawiony na adobeRGB, ładuję zdjęcie do PS. Sprawdzam na proofie jak będzie wyglądało zdjęcie w gamucie sRGB-zero zmian wizualnych. Włączam gamut warning-spora część obrazu staje się szara. Czyli wg mnie- również powinienem spostrzegać wizualną różnice przy proofie-tak się nie dzieje.

Teraz zgodnie z sugestią:

Mam dwa zdjęcia w bridge'u-jedno z profilem adobeRGB. drugie przekonwertowane do sRGB.

Oglądam jedno po drugim na pełnym ekranie:

1/ Monitor ustawiony w przestrzeni sRGB

-zdjęcia niczym się nie różnią

2/ Monitor ustawiony na AdobeRGB

-oba zdjęcia dostają mocnego nasycenia koloru. truskawki z bardziej wyblakłych robią się jaskrawo i krwiście czerwone, skóra dzieci się zmienia

- przełączając się między zdjęciami nie widzę zmian w kolorystyce, może mikro zmiany w gradiencie na dole ale nie dotyczą koloru tylko jakby krawędzi pasków w gradiencie.

Bardzo Istotną różnicę widać tylko przy przełączaniu monitora z sRGB do adobeRGB, oba zdjęcie tak samo tracą nasycenie lub zyskują. Nie powinno być tak, że zdjęcie oprofilowane sRGB nie zmienia się podczas przełączania monitora z adobe do srgb?

[Xanth]

sRGB otwarte po zmianie trybu monitora i profilu powinno wyglądać jak otwierane przed taką operacją, ale to zła metoda testowania, bo musiałbyś pamiętać jak wyglądało wcześniej a oko za dobrze się adaptuje, żeby polegać na pamięci...
Proof oryginalnego Atkinsona do sRGB powinien pokazywać wyraźne blaknięcie najbardziej nasyconych części gradientów.
Opisane zachowanie kojarzy mi się tylko z jedną sytuacją: gdy w systemie zapięty jest na stałe profil sRGB a zmieniasz jedynie tryb pracy monitora.

Jaki masz system? Win7?
Możesz sprawdzić w ustawieniach CM w OS czy profil przypięty do monitora (jeśli na liście jest więcej ważny jest ten z dopiskiem "default") zmienia się gdy przeskakujesz między AdobeRGB i sRGB?

[Xanth]

Możesz jeszcze zrobić w PS proof Atkinsona do CMYKa - jeżeli wtedy też nie będzie różnicy to znaczy że CM w ogóle nie działa: mało prawdopodobne, ale na wszelki wypadek warto sprawdzić...
Stawiam na przypięty na stałe profil sRGB

[marcin]

sRGB otwarte po zmianie trybu monitora i profilu powinno wyglądać jak otwierane przed taką operacją

Widzę, że się rozumiemy, przynajmniej udało mi się komuś kto się na tym zna znacznie lepiej przekazać moją myśl przewodnią. Cieszę się bardzo. Zgodnie z moją logiką tak właśnie powinno być, inaczej zabawa z kalibracją i profilami nie miałaby sensu.

bo musiałbyś pamiętać jak wyglądało wcześniej a oko za dobrze się adaptuje, żeby polegać na pamięci

Zgadzam się, ale ja nie mówię o kosmetycznych zmianach, tylko o "zapamiętywalnej" różnicy w nasyceniu, czyli na tyle istotnej że widać ją po zmianie profilu, która trwa parę sekund.

Proof oryginalnego Atkinsona do sRGB powinien pokazywać wyraźne blaknięcie najbardziej nasyconych części gradientów.

Własnie! tak powinno według mnie to teoretycznie wyglądać, tego oczekiwałem.

A TERAZ odnoście twojej uwagi jeżeli chodzi o profil w OS. Mam win7 64.

Intuicja podpowiada mi, że tu coś może być na rzeczy. Oczywiście to stwierdzenie niedoświadczonej osoby.
Wczoraj zdesperowany sprawą wszedłem do zarządzania kolorem z panelu sterowania, urządzenia-ekran, tam chyba (?) nie było nic, wiec ustawiłem profil na PA271 (ciąg cyferek) multiprofiler mode 2.icm. Pomyślałem, że to jakby "aktywny" profil, który zostaje jakby zmieniony/dostosowany wraz ze zmianą w aplikacji multiprofiler lub bezpośrednio na monitorze. Wtedy i tak chyba nic się nie zmieniło. Bo problem został.
PODCZAS zmiany tryby w monitorze w zarządzaniu kolorem OS profil się nie zmienia.
Jaki profil powinien być tam zaczepiony/ustawiony lub co powinno znaleźć się w zakładce zaawansowane?

Z góry dzięki wielkie za poświęcony czas
Coś czuję, że tam może kryć się rozwiązanie problemu, aczkolwiek zdaje się na twoje doświadczenie.

[Xanth]

Ja na, co dzień, nie mam dostępu do monitora PA (sam mam 2690) więc w temacie Multiprofilera wiele pewnie nie pomogę ale z tego co kojarzę powinno to wyglądać tak:
W "zarządzanie kolorami"->urządzenia->Ekran X (gdzie X to port k. grafiki do którego masz podłączony monitor - jeżeli masz wątpliwości klikasz w "identyfikuj monitory" i na ekranie zobaczysz numer swojego portu) powinieneś mieć profil:
"PA271 <blablabla> mode X" - gdzie X powinien się zmieniać po przełączeniach na inne tryby pracy.
Jeżeli tak nie jest (a na to wygląda) to spróbowałbym najpierw kliknąć w Multiprofilerze "Re-Synchronize Color Settings" i upewnić się że w settingsach masz ptaszka przy "automatically create and manage icc color profiles".

Jeżeli nie zatrybi, to może koledzy Tom01 czy Czornyj, którzy mają na co dzień kontakt z tymi monitorami, coś podpowiedzą?

Ja mogę wtedy zaproponować jedynie "workaround" typu wyłączenie w Multiprofilerze automatycznego zarządzania profilami, ustawienie trybu pracy na ten natywny z kalibracji i przypięcie do ekranu profila z kalibracji, jeśli uda ci się go zidentyfikować (ew. tryb AdobeRGB i profil AdobeRGB - ale wtedy marnowałaby się trochę potencjał monitora)

[Tom01]

Monitor ustawiony na adobeRGB, ładuję zdjęcie do PS. Sprawdzam na proofie jak będzie wyglądało zdjęcie w gamucie sRGB-zero zmian wizualnych. Włączam gamut warning-spora część obrazu staje się szara. Czyli wg mnie- również powinienem spostrzegać wizualną różnice przy proofie-tak się nie dzieje.

Proszę otworzyć dwie kopie pliku Atkinsona, jeden włączyć softproof do sRGB i go włączać/wyłączać CTRL-Y. Na paskach gradientowych musi być zmiana. Jeśli nie ma = zły profil monitora.

Oglądam jedno po drugim na pełnym ekranie:
1/ Monitor ustawiony w przestrzeni sRGB
-zdjęcia niczym się nie różnią

W porządku. Tak ma być.

2/ Monitor ustawiony na AdobeRGB
-oba zdjęcia dostają mocnego nasycenia koloru. truskawki z bardziej wyblakłych robią się jaskrawo i krwiście czerwone, skóra dzieci się zmienia

Jeśli skóra dostaje "świńskiego" koloru to typowy objaw problemu z profilem na monitorze szerokogamutowym.

Wnioski:
1. Monitor kwalifikuje się do kalibracji.
2. Nie żonglujemy nastawami monitora i profilami.
3. Nie mam dobrego zdania o Multiprofilerze. Bawiłem się nim i zdarzało się że źle przypinał profile. Ten fakt plus kulawy system zarządzania barwą w Windows i problem gotowy.