Ergonomia pomieszczenia - oświetlenie, ściany itd

[ticalion]

Jest to mój pierwszy post na forum, więc chciałbym najpierw wszystkich serdecznie przywitać. To przydatne forum przeglądam od 2-3 lat a do rejestracji skłoniło mnie uzyskanie informacji, na które nie znalazłem pełnej, kompletnej odpowiedzi. Chodzi o kwestię oświetlenia oraz przygotowania pomieszczenia.

Nie chcę popadać w jakąś przesadną paranoję, ale akurat jestem na etapie przygotowywania pomieszczenia do pracy - projektowanie graficzne, web design i dodatkowo fotografia małych produktów. Pomieszczenie jest niewielkie - 3x4m i tylko 2,10m wysokości, ale mam nad nim pewną kontrolę - kolory ścian oraz oświetlenie(w pewnym zakresie). I tutaj pojawiają się pytania

OŚWIETLENIE - Inne wątki mówią, że najlepsze są świetlówki Graphica o temperaturze 5300K zamknięte w kwadratowej oprawie z rastrem, po sztuce na każde 4m2:

Wychodziłoby, że w moim przypadku są potrzebne takie dwie oprawy, jednak napotkałem problemy: 1. wymaga to uciążliwego wykuwania miejsca na umieszczenie dodatkowego kabla i włącznika(niestety, nie da się podłączyć obu pod jeden) 2. te lampy zabierają 10cm wysokości, a już samo pomieszczenie jest niskie. Czy zamiast tych dwóch można wymiennie stosować pojedyncze długie oprawy, np.

lub węższe(i ładniejsze ale z innym typem rastra np.
?
Czy wygląd tego rastra oraz ilość lamp(bo moc będzie ta sama) ma znaczenie?

KOLORY ŚCIAN - Jedni mówią biały, inni szary a ekstremiści fotografii twierdzą, że czarny(tego na pewno nie dam ). A więc, który jest najlepszy i dlaczego? Jeżeli szary to ile procent tej szarości, może wystarczy tylko lekko przygaszona biel? A może dwie ściany białe, a dwie szare i który kolor wtedy najlepiej umieścić za monitorem?

OKNO A MONITOR - W moim przypadku jest jedno umieszczone centralnie na środku najdłuższej ściany(4m) i od strony wschodniej, więc za dnia trochę światła się tam dostaje. Czy okno powinno być z tyłu biurka/monitora(prawdopodobnie Eizo CX240), bo z mojego doświadczenia wymaga to wtedy zasłaniania rolet? Może lepiej siedzieć zatem tyłem do okna lub bokiem, ale wtedy powstaje kwestia odblasków(zwłaszcza mając okno za sobą). Które ustawienie z punktu ergonomii i odbioru kolorów jest Waszym zdaniem najlepsze?

Hmm… Zrobił się dość długi post i może jednak zbyt pedantycznie podchodzę do tematu, ale chciałbym mieć w miarę dobre odwzorowanie koloru. Być może są też inne dodatkowe rzeczy, o których nie pomyślałem a warto je dodać do tematu? Może warto spisać wszystkie ergonomiczne porady w jednym temacie, bo chyba też są istotne dla pracy

Pozdrawiam i dzięki za wszelkie inne sugestie,
Przemek

[max]

Mz. monitor powinien być pod kątem ok. 90' (czyli z boku) do okna. Refleksy w monitorze będą małe, stanowisko pracy będzie oświetlone prawidłowo. Jeśli mimo wszystko pojawią się reflexy, zastosuj kaptur.
Jeśli monitor będzie pod światło, światło dzienne będzie oślepiać, gdy będziesz patrzył na monitor.
Gdy okno będzie za Tobą, odbicia od powierzchni monitora będą duże. Powinien być dostęp do okna, aby skrzydła można było swobodnie otworzyć i wywietrzyć, nie ściągając sprzętu na podłogę. Dobrze również, jeśli jest możliwość obrócenia głowy i spojrzenia przez okno na świat.

Nie wiem jak się ma kolor ścian w związku z profesjonalną obróbką fotografii na monitorze. Pewnie szare byłyby najlepsze do robienia zdjęć, zwłaszcza w małym pomieszczeniu, aby uniknąć niepożądanych odbić.
Jeśli jednak będziesz spędzał tam dużo czasu, pracując głównie na komputerze, a rzadziej robił zdjęcia, to ja wybrałbym jasny kolor ścian. Może nie koniecznie całkiem biały, ale jasny. Myślę, że można to również uzależnić od powierzchni okna w stosunku do powierzchni pomieszczenia. Mz. obecność naturalnego, dziennego światła jest bardzo pożądana w przypadku wielu godzin spędzonych w pracy, w jednym pomieszczeniu z komputerem. Jasne ściany pomogą rozproszyć to oświetlenie bardziej równomiernie na całej powierzchni pomieszczenia. Jeśli będziesz potrzebował, na dłuższą lub krótszą chwilę, ustandaryzowanej siły i temperatury oświetlenia, zawsze możesz zasłonić okno i włączyć sztuczne oświetlenie, które jasne ściany również rozproszą. Dla każdego oczywistym jest, że nieduże pomieszczenie, z małą ilością naturalnego światła, pomalowane w całości na ciemny kolor, będzie wywoływało wrażenie nory. Również, po pewnym czasie, na właścicielu, budząc za pewne nieodpartą chęć wyjścia "na powierzchnię".

Wyszłoby na to, że do pracy przy komputerze lepsze byłoby jasne, mocno rozpraszające światło pomieszczenie. Do wykonywania fotografii, dokładnie odwrotnie.

Jeśli pomieszczenie jest niskie, najlepsze byłyby mz. oprawy silnie rozpraszające światło. Może liniowe będą więc lepsze od kwadratowych, ze względu na mniej punktowy rozkład jego źródła.

[ticalion]

Dzięki za odpowiedź. To co mówisz odnośnie monitora ma sens, ponieważ dotychczasowe stawianie go pod światło dawało raczej średnie rezultaty - światło słoneczne sprawiało, że bez zasłonięcia rolety trudno było patrzeć w ekran. Okno za plecami jak wspominało wprowadzało refleksy i w rezultacie znowu wymagało zasuwania rolet. Opcji 90 stopni nie próbowałem ale wydaje się dobrym rozwiązaniem, tylko czy biurko powinno stać bardziej pod ścianą czy odwrócone w kierunku środka pomieszczenia(plecy do ściany)? Ma to jakiekolwiek znaczenie ergonomiczne?

Kolor ścian wydaje mi się ważny, ponieważ praca związana jest głównie z projektowaniem pod druk oraz web designem. W kilku wątkach znalazłem moim zdaniem logiczne opinie, że beże, kolorowe ściany jednak zmieniają trochę postrzeganie kolorów, tak samo jak patrzenie na wydruki przy "żółtych" żarówkach Chciałbym ograniczyć różnice w postrzeganiu koloru między tym co widzę na (skalibrowanym) monitorze a tym, co wyjdzie w wydruku. Fotografia produktowa to mniejsza kwestia, stoliczek bezcieniowy będzie bardziej doraźnie rozkładany i zajmował tylko jedną ścianę, ale jeżeli to pomoże to można ją przełamać malując na ciemniejszy kolor niż pozostałe. Z tego co mówisz wychodzi, że najlepiej byłoby pomalować ściany farbą o 10% szarości lub białe ze względu na równą dystrybucję oświetlenia po pomieszczeniu. Ewentualnie zostawić jedną(dwie) ciemniejszą.

Zdecydowanie, dłuższe liniowe światło zaoszczędziłoby mi też dodatkowe problemy z adaptacją Czy zastosowane "rastry" w dwóch liniowych oprawach, które pokazałem mają jakikolwiek wpływ na rozproszenie światła?

[Tom01]

Czy zastosowane "rastry" w dwóch liniowych oprawach, które pokazałem mają jakikolwiek wpływ na rozproszenie światła?

Świetlówki liniowe same z siebie dość dobrze rozpraszają światło, przez co rodzaj rastra nie ma wielkiego znaczenia. Można spokojnie wybrać bardziej pasujące do pomieszczenia lampy i też będzie dobrze.

[mkrupa]

Mogę z grubsza wypowiedzieć się w temacie opraw rastrowych. Po długich przymiarkach i kilku zmianach koncepcji, w środę zamontowałem sobie dwie oprawy Plexiform Torino 1x36W ze świetlówkami Philips Graphica w mojej mini pracowni 2x3 metry i 2,55 wysokości. Jeszcze niestety nie miałem okazji tego uruchomić, bo czekam na dogodny dzień, żeby gdzieś wyprawić dzieci i spokojnie pogrzebać w elektryce, bo muszę zrobić pewne przeróbki. Jednak z wyliczeń w świetnym darmowym programie DIALux (http://www.dial.de) wyszło mi, że będę miał ok 260-300 luksów na powierzchni biurek w centralnym miejscu. Program umożliwia doinstalowanie baz opraw i źródeł światła różnych producentów, dzięki czemu można symulować rozsył i natężenie światła przy zastosowaniu konkretnych świetlówek i opraw, nawet z uwzględnieniem różnych typów rastra oferowanych przez danego producenta. Jak już wspomniałem, nie miałem jeszcze możliwości zweryfikować obliczeń mojej pracowni w realu, ale dla testów wymodelowałem w DIALuxie mój pokój w pracy, dużo większy niż ta domowa pracownia, jest tam 6 opraw po dwie świetlówki T5 i obliczenia programu dały świetną zgodność z pomiarami luksomierzem, więc można mieć do niego zaufanie, zresztą jest to jeden z najbardziej znanych programów do projektowania oświetlenia więc co miałby źle liczyć. Stosunkowo prosty do nauczenia w zakresie potrzebnym do zaprojektowania takiej domowej pracowni.

Jeśli chodzi o oprawy to tą ostatnią sobie raczej daruj - po pierwsze wygląda na przeznaczoną do świetlówek T5 (a więc sporo cieńszych od T8 jakimi są Philips Graphica i o innych wymiarach), poza tym najlepsze rastry to paraboliczne, będą dawać najlepszy rozsył. Generalnie raster z tego co się orientuję to niekoniecznie ma za zadanie zmniejszyć odbicia, raczej zapobiega olśnieniu i daje taki lub inny rozsył (producenci zazwyczaj pokazują w specyfikacjach opraw takie wykresy rozsyłu dla danej oprawy i rastra zarówno w osi długiej jak i krótkiej oprawy. Jak zaimportujesz dane oprawy do DIALuxa to on na podstawie właśnie tej charakterystyki oraz wydajności świetlnej świetlówki wylicza ile luksów będzie w którym miejscu pomieszczenia. Można to sobie wyświetlić w programie jako pseudokoloryzację i wtedy łatwo wszystko ocenić. Zmiana rastra w DIALuxie często dawała bardzo dużą różnicę w równomierności oświetlenia powierzchni blatów biurek (a mam ich w tej klitce 3), więc warto poeksperymentować.

Jeśli chcesz zredukować odbicia to ewentualnie wchodzi w rachubę opal zamiast rastra, ale to musisz przetestować w programie czy się nada bo będzie pewnie gorszy rozsył. Poza tym taka matowa tafla może ciut zmieniać widmo. Jeśli chcesz cieńszą oprawę to zostają tylko świetlówki T5, do których np. Philips robi ok. 5 cm oprawy z mikrooptyką, ale to trochę kosztowny zakup. Poza tym nie są jeszcze produkowane świetlówki klasy Graphica w wersji T5. Najlepsze T5 mają CRI około 92% (a Graphica chyba 98%), ale z drugiej strony to chyba strasznego dramatu i tak nie ma bo 92 to i tak dużo. Takimi świetlówkami są np. Philips MASTER TL5 HO 90 De Luxe, ale OSRAM chyba też ma odpowiedniki.

Warto kupić oprawy z elektronicznymi statecznikami (lub osobno dokupić i zamontować te stateczniki), dzięki temu nie ma migotania, szybko się zaświeca i świetlówki mają większą żywotność. Ja zdecydowałem się ostatecznie na taki trochę budżetowy kompromis, czyli stateczniki bez regulacji jasności i ilość oraz moc świetlówek dające te 260-300 luksów. Bodajże Polska Norma podaje 500 luksów dla pomieszczeń do pracy wzrokowej, ale jak dla mnie to co mam też będzie ok (sprawdzone w pokoju w pracy przy wyłączonej połowie opraw), a z lektury tego forum wynika, że jak będzie za jasno to będzie kiepsko z kontrastem obrazu na monitorze i nawet kaptur może niewiele poprawić. Jeśli chcesz i masz ciut więcej kasy na oświetlenie to możesz pomyśleć o statecznikach z regulacją analogową (regulacja przełącznikiem z potencjometrem 1-10V) lub (choć to już sporo drożej) regulacją DALI. Wtedy zależnie od potrzeb możesz sobie zrobić 500 albo np. 200 luksów. CIekaw jestem tylko jak w praktyce sprawdzi się krzywa Kruithofa (http://en.wikipedia.org/wiki/Kruithof_curve) bo te moje 260-300 luksów dla temperatury barwowej 5300K to tak na granicy komfortowego odbioru. Jak przerobię instalację i odpalę to się podzielę wrażeniami, mam nadzieję że sprawnie po niedzieli. A przewody to sobie poprowadziłem bez podkuwania rowków, dałem je w listwach PCV puszczonych na styk wzdłuż opraw więc nawet nie zwracają na siebie uwagi (na razie miałęm tylko mały kinkiet na ścianie i sufit był bez instalacji). Podkuć musiałem jedynie w miejscach gdzie przewody wchodzą od spodu do opraw.

[ticalion]

Dziękuję za odpowiedzi. Chociaż dwie ostatnie są trochę przeciwstawne, jeżeli chodzi o wpływ rodzaju rastra na rozproszenie.

Jeżeli chodzi o tą ostatnią oprawę i rodzaj świetlówek to sprawdziłem w pierwszym lepszym linku http://www.nokaut.pl/oprawy-lamp/oprawa ... cznym.html i z opisu wynika, że jednak jest na świetlówki T8 i dodatkowo posiada wbudowany statecznik. Co więcej, jej wysokość to ok. 6-7cm (vs 10cm w standardowej oprawie) i stąd to moje zainteresowanie tym typem(oprócz atrakcyjnieszego wyglądu). W świetle( ) tych informacji dalej odradzacie używanie tej ostatniej oprawy?

Chętnie sprawdziłbym program DIALux, wrzucił tam swoje dane pomieszczenia i sprawdził możliwe konfiguracje, ale nie działa na Mac OS X. Na pożyczonym laptopie z Vistą też nie chciał się uruchomić ze względu na kartę graficzną niezgodną z DX10

Kupując jedną oprawę liniową 2x36W i umieszczając ją centralnie w moim pomieszczeniu dam radę uzyskać satysfakcjonującą liczbę luksów? Są jeszcze droższe, dłuższe oprawy na 2x58W i wtedy pewnie wchodzą w grę jedynie świetlówki OSRAM Lumilux Color Proof. Tylko czy taka moc będzie równo rozproszona w niskim pomieszczeniu?

[mkrupa]

Na pożyczonym laptopie z Vistą też nie chciał się uruchomić ze względu na kartę graficzną niezgodną z DX10

Takie wymagania ma według strony producenta DIALux evo 2, ale to jest soft do planowania na dużą skalę. DIALux 4.11 wymaga karty z DirectX lub OpenGL więc powinno działać nawet na tym lapku z Vistą.

Ta trzecia oprawa to faktycznie na T8 i jest robiona przez Kanlux:
http://www.kanlux.pl/pl/7096
Niestety ten wbudowany statecznik jest elektromagnetyczny (VVG) a nie elektroniczny (najlepiej wysokiej częstotliwości - HF). Przy tych wymiarach to obawiam się, że nie da się założyć elektronicznego statecznika, jakoś nie za bardzo widzę tam na niego miejsce. W pracy w kilku pomieszczeniach mam oprawy rastrowe na elektromagnetycznych statecznikach i nie działa to zbyt zachęcająco.

5 cm grubości ze statecznikami elektronicznymi mają np. Philips SmartForm TCS460. Ale najlepiej naprawdę spróbować uruchomić na jakimś kompie tego DIALuxa i sprawdzić, bo może się okazać, że przez przypadek zamontujesz oprawy w taki sposób, że silniejsze snopy światła z sąsiednich opraw będą się na siebie nakładały zamiast mijać i uzupełniać nawzajem i będzie nierównomierne oświetlenie (chodzi mi głównie o oprawy z rozsyłem w kształcie takiego odwróconego "V"). Przy tak niskim pomieszczeniu światło może nie rozproszyć się wystarczająco, żeby to zamaskować.

Są jeszcze droższe, dłuższe oprawy na 2x58W i wtedy pewnie wchodzą w grę jedynie świetlówki OSRAM Lumilux Color Proof

Philips Graphica też są produkowane jako 58W:
http://www.ecat.lighting.philips.pl/l/p ... 295081_eu/

[Tom01]

Philips Graphica też są produkowane jako 58W:

Cała "rozmiarówka": https://monitory.mastiff.pl/oswietlenie/ ... t_type=325 Nie najtaniej, ale nie trzeba kupować kartonami i prawie zawsze wszystkie są od ręki.

[max]

Różnorodność oświetlenia proponowana przez profesjonalny dział oświetlenia Philipsa przyprawił mnie o zawrót głowy. Nie sądziłem, że wybór "żarówek" może być tak szeroki. Może się komuś przyda:
http://www.ecat.lighting.philips.pl/l/p ... 43358/cat/

Co powiecie na temat takiej świetlówki, do wkręcenia w normalny gwint E27?
Jako zamiennik tradycyjnej żarówki, ciepła barwa 2700K, Ra=89 (typowa świetlówka Ra=80-82, Graphica Ra=97, żarówka halogenowa Ra=100)
http://www.ecat.lighting.philips.pl/l/p ... 552103_eu/

[Tom01]

ciepła barwa 2700K

Do pracy temperatura powinna być jak najbardziej zbliżona do 5000K.

[max]

Do pracy temperatura powinna być jak najbardziej zbliżona do 5000K.

Rozumiem, że 5000K jest to temperatura zbliżona do przeciętnej temperatury światła dziennego.
2700K jest żółta, zbliżona do temperatury żarówki halogenowej, zwykłej.
Zakładając, że nie pracujemy z kolorem, dlaczego nie powinniśmy stosować oświetlenia rzędu 2700K? Interesuje mnie odpowiedź z punktu widzenia ergonomii, zdrowia dla oczu.

PS. Sądziłbym, że najlepsze z punktu widzenia zdrowia i jakości (nie do pracy z kolorem), jest oświetlenie żarowe (halogenowe) rozproszone.
+ bardzo wysoki współczynnik oddawania barw Ra=100, całkowity brak migotania, możliwość przyciemniania, w miarę ciągłe i równe widmo
- dość wysoki pobór prądu i silne nagrzewanie, ciepła barwa ok. 2800K spadająca wraz z przyciemnianiem
np. http://www.philips.pl/c/Zarowki-halogen ... 72225/prd/

[Tom01]

Rozumiem, że 5000K jest to temperatura zbliżona do przeciętnej temperatury światła dziennego.

Tak.

2700K jest żółta, zbliżona do temperatury żarówki halogenowej, zwykłej.
Zakładając, że nie pracujemy z kolorem, dlaczego nie powinniśmy stosować oświetlenia rzędu 2700K? Interesuje mnie odpowiedź z punktu widzenia ergonomii, zdrowia dla oczu.

Słońce w dzień "daje" około 5000K i intensywność oświetlenia taką że widzimy najlepiej w największym spektrum. Im światła mniej tym wolimy "cieplejsze", tak jak przy zmroku. Dzienne światło w małej ilości wydaje się zimne, trupie. Proszę przy tym pamiętać, że niezależnie co robimy przy słabym świetle następuje degradacja jakości widzenia.

Co do źródła, oczywiście halogen daje lepsze światło niż CCFL. Są halogeny spokojnie 3000-4000K a nawet specjalistyczne 4700-5000K.

[max]

Są halogeny spokojnie 3000-4000K a nawet specjalistyczne 4700-5000K.

Miałem drzewiej okazję takich używać. Jak jeszcze lampy błyskowe nie były w powszechnym użyciu. Niebieska bańka + ciepły halogen = światło dzienne. Jedyne 500W mocy x 2szt. = 1kW

[Tom01]

Przy fotograficznym lub filmowym świetle ciągłym moc swobodnie idzie w kilowaty i to wiele kilowatów. Do pracowni graficznej aż tyle nie trzeba.

[mkrupa]

Dzisiaj podłączyłem oprawy z Philipsami Graphica 950 do prądu i właśnie teraz przy nich pracuję. Za oknami ciemno, w kuchni i pokojach światło wydaje się żółte jak cholera a w pracowni biały dzień. Jak dla mnie super, ale te okolice 300 luksów to zdecydowanie granica, poniżej której nie należy schodzić przy temperaturze 5300K, bo mam wrażenie że już byłoby niekomfortowo zimne. A teraz jest w sam raz - nie wali po oczach, nie wpływa znacząco na kontrast obrazu na monitorze, a jednocześnie jest wystarczająco jasne nawet do precyzyjnej pracy wzrokowej. Myślę, że udało mi się dobrać taki w miarę złoty środek. Odwzorowanie kolorów naprawdę dobre - widać zwłaszcza po skórze na rękach. Mam nadzieję, że przy takiej barwie światła mniej będę przysypiał robiąc nocne fuchy

[Tom01]

Podałby Pan powierzchnię i wysokość pracowni oraz ilość watów łącznie w świetlówkach. Ciekaw jestem czy moja łaopatologiczno-praktyczna metoda zadziałałaby w konfrontacji z Pana planowo-inżynierską.

[mkrupa]

"Pracownia" że tak to szumnie nazwę, ma 2 x 3 metry i 2,55 m na wysokość. Przy obu długich ścianach są ustawione biurka o głębokości 60 cm i z jednej strony zajmują całą długość pokoju a z drugiej tylko około metra. Nad nimi na wysokości 135 cm wiszą aż pod sam sufit szafki o głębokości 33 cm. Oprawy to ustawione w linii dwie pojedyncze Plexiform Torino 1x36 W ze świetlówkami Philips Graphica 950 (oczywiście 36W).

Do ewentualnych przeliczeń/przełożeń na inną powierzchnię pomieszczenia warto pamiętać, że świetlówki Graphica 18W mają niższa wydajność (52,8 Lm/W) niż 36W (65 Lm/W) lub 58W (62,7 Lm/W).

[Tom01]

Czyli ma Pan 72W na 6m^2. Mi przy tej wysokości wychodzi 72W na 4m^2 z tolerancją +/- 30%. Czyli to działa.

[mkrupa]

Taka różnica 30% to może być pewnie nawet przy dwóch takich samych pokojach z takim samym układem mebli i oświetlenia, ale wystarczy pewnie, że w jednym są bardzo jasne meble (jaśniutki klon u mnie) a w drugim np. mahoń lub dodatkowo inna powierzchnia/kolor ścian i już to co padnie z odbicia na biurka będzie się o te ok. 20-30% różniło. W końcu w takich małych pomieszczeniach to spora część światła jest z odbicia od powierzchni pionowych.

Uwzględniając wydajność świetlówek (Pan chyba liczył dla kwadratowych opraw 4x18 W a moje są 36W) to wychodzi nawet nie 30% tolerancji ale około 18%. Niezła ta Pańska metoda "łopatologiczna". Czyli jak dodam jeszcze moje bardzo jasne meble i białe ściany to pewnie wyjdzie na zero.

[ticalion]

Udało mi się zainstalować DIALux 4.11, ale do tego programu to chyba trzeba się najpierw doktoryzować i poznać wszystkie modele wszystkich producentów opraw. Jak tam znaleźć zwykłą kwadratową oprawę (jak z allegro za ok 60-70zł) z 4x18W lub dłuższą 2x36W? Program wymaga ode mnie ściągnięcia katalogów, później szukania metodą prób i błędów czegoś o podobnym wyglądzie... powoli już mi "witki" opadają.

Poza tym chyba zacząłem skłaniać się ku oprawom 2x36W, ponieważ cenowo (wg strony podanej przez Tom01) różnica cenowa między świetlówkami 18W a 36W jest praktycznie żadna. Portfel mimo wszystko lepiej zniesie 4 niż 8 sztuk świetlówek

Pytanie zatem czy takie 2 oprawy(jak z pierwszego postu ostatnia lub przedostatnia) 2x36W umieszczone w "pracowni" 2,9m x 4,1m wys. 2,1m równolegle do krótszej ściany to dobre rozwiązanie? Może lepiej w linii je umieścić, albo wystarczy jedna? Chętnie wrzuciłbym to do DIALux lub DIALux light i sprawdził, ale póki co mam z nim problem a czas goni.